سرویس سیاسی : بازپس‌گیری لایحه «مقابله با اخبار خلاف واقع» توسط دولت مسعود پزشکیان، برای بسیاری نشانه‌ای از عقب‌نشینی در برابر حساسیت افکار عمومی نسبت به محدودسازی فضای مجازی بود.
به گزارش سیاست گستر ، اما این آرامش دیری نپایید. کمتر از ۴۸ ساعت بعد، مجلس دوازدهم با معرفی طرحی تازه تحت عنوان «نظام‌بخشی فضای مجازی» دوباره همان مسیر آشنا را پیمود؛ مسیری که کاربران ایرانی سال‌هاست آن را با نام «طرح صیانت» می‌شناسند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تغییر نام و ادبیات طرح، بیش از آنکه نشان‌دهنده تغییر رویکرد باشد، تلاشی برای عبور بی‌سروصدا از موج انتقادات است. طرح‌های پیشین بارها به دلیل ایجاد «اینترنت طبقاتی» و محدودیت گسترده دسترسی به پلتفرم‌های جهانی با مخالفت جدی مردم، فعالان دیجیتال و حتی بخشی از نمایندگان مواجه شده‌اند. حالا همان مفاد، در قالبی تازه و با عنوانی کمتر تحریک‌کننده، به صحنه بازگشته‌اند.
در کنار ابعاد حقوقی و فنی، این اتفاق را باید در بستر رقابت‌های سیاسی نیز تحلیل کرد. مخالفان دولت فعلی، فضای مجازی را نه تنها یک تهدید فرهنگی، بلکه ابزاری برای تحت فشار گذاشتن دولت در اجرای وعده رفع فیلترینگ می‌دانند. همزمان، روایت‌هایی درباره «خطرات امنیتی پلتفرم‌هایی مثل واتس‌اپ» به‌عنوان دستاویز تداوم محدودسازی مطرح می‌شود؛ روایتی که صحت آن از سوی برخی منابع حتی در بدنه حاکمیت نیز زیر سؤال رفته است.
آنچه روشن است، این‌بار جریان مدافع محدودسازی، به‌جای مسیر مستقیم و پرهیاهو، چراغ خاموش پیش می‌رود. نه متنی از طرح منتشر شده، نه امضاکنندگان مشخص هستند و نه افکار عمومی فرصت یافته‌اند جزئیات آن را پیش از آغاز روند بررسی در کمیسیون‌ها ببینند.
از منظر اجتماعی، تداوم این روند می‌تواند شکاف اعتماد میان کاربران و نهادهای تصمیم‌گیر را عمیق‌تر کند. تجربه طرح‌های پیشین نشان داده که هر بار اعمال محدودیت بدون اقناع عمومی، نه تنها نتیجه مطلوبی به همراه نداشته، بلکه به رشد ابزارهای دور زدن فیلترینگ و بی‌اعتمادی گسترده منجر شده است.
کمتر از دو روز پس از پس‌گرفتن لایحه «مقابله با اخبار خلاف واقع» توسط دولت، هیأت رئیسه مجلس دوازدهم طرح «نظام‌بخشی فضای مجازی» را در تاریخ ۱۲ مرداد اعلام وصول کرد. این طرح، به گفته منتقدان، عملاً نسخه به‌روز شده طرح صیانت است که در مجلس پیشین نیمه‌کاره مانده بود.
جزئیات کامل این طرح هنوز منتشر نشده و متن آن در پایگاه مرکز پژوهش‌های مجلس در دسترس نیست. بر اساس اظهارات پراکنده برخی نمایندگان، این طرح در «کارگروه هنر، رسانه و فضای مجازی» کمیسیون فرهنگی و با محوریت افرادی چون حمید رسایی تدوین شده و قرار بوده در لایحه دولت نیز بخشی از مفاد آن گنجانده شود.
نمایندگان موافق، از جمله حسینعلی حاجی‌دلیگانی، این طرح را مشابه قوانین غربی برای «سطح‌بندی دسترسی» توصیف می‌کنند، هرچند مخالفان معتقدند این همان «اینترنت طبقاتی» است که پیش‌تر با واکنش منفی گسترده مواجه شده بود.
منتقدان طرح می‌گویند هدف اصلی، محدودسازی گسترده فضای مجازی و ایجاد چارچوب‌های سختگیرانه برای فعالیت پلتفرم‌های خارجی است. محمد کشوری، کارشناس حوزه ارتباطات، آن را «آخرین نسخه طرح صیانت» نامیده و نسبت به تکرار چرخه ناکارآمدی و سانسور هشدار داده است.
این تحولات در شرایطی رخ می‌دهد که جنگ رسانهای و امنیتی در پی تحولات منطقه، دستاویز تازه‌ای برای مدافعان محدودسازی شده است. از نقش واتس‌اپ در ترور فرماندهان مقاومت تا روایت‌های امنیتی دیگر، همه در جهت توجیه بسته‌تر کردن فضای مجازی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ هرچند برخی چهره‌ها، حتی در بدنه حاکمیت، صحت این روایت‌ها را زیر سؤال برده‌اند.
در نهایت، «نظام‌بخشی فضای مجازی» هرچند با نام و ظاهری متفاوت معرفی شده، اما برای بسیاری همان صیانت با جلد تازه است؛ طرحی که همچنان در هاله‌ای از ابهام پیش می‌رود و بیم آن می‌رود که مسیر وعده‌های رفع فیلترینگ دولت را مسدود کند.
- نویسنده : نیما مجتبایی
- منبع خبر : سیاست گستر
حسامی
تاریخ : ۲۰ - مرداد - ۱۴۰۴باز هم همون داستان همیشگی… یه اسم جدید می‌ذارن، اما آخرش همون محدودسازی و فیلترینگه. یعنی واقعا مردم حق ندارن بدون قید و شرط به اینترنت دسترسی داشته باشن؟!
اشکوری
تاریخ : ۲۰ - مرداد - ۱۴۰۴طرح رو نمی‌ذارن حتی بخونیم، فقط اعلام وصول می‌کنن و می‌خوان چراغ خاموش قانون محدودکننده تصویب کنن. این چه بازی‌ایه با حقوق مردم؟
شهرستانی
تاریخ : ۲۰ - مرداد - ۱۴۰۴می‌گن اینترنت طبقاتی خوبه، شبیه غرب! ولی ما کجای این راه رفتیم؟ هرچی محدودتر بشیم، مردم بیشتر دچار مشکل می‌شن، مخصوصا کسب‌وکارهای اینترنتی
سارا
تاریخ : ۲۰ - مرداد - ۱۴۰۴این داستان واتس‌اپ و ترور فرمانده‌ها یه بهونه‌س برای سانسور و کنترل. آخه کسی باور می‌کنه که یک پیام‌رسان دلیل همه مشکلات امنیتی باشه؟
همایون
تاریخ : ۲۰ - مرداد - ۱۴۰۴آخه چرا باید این همه قانون محدودکننده درست کنیم؟ مردم هم حق دارن آزاد باشند و بتونن هرچیزی که دوست دارن ببینن و استفاده کنن. این طرحا فقط باعث دلخوری و ناامیدی می‌شه